
Abdurrahman Dilipak
TÜRKİYE, AZERBAYCAN, İSRAİL, ERMENİSTAN VE..
Türkiye’nin Güneyinde artık sadece Suriye ve Irak değil de bir de Özerk Kürdistan var. Daha doğru oraya doğru bir gidiş söz konusu. Doğumuzda İran, Ermenistan diyorduk ama, eğer İrana bir operasyon yapılacak ve İran bölünecekse, doğumuzdaki en uzun sınır Birleşik Azerbaycan sınırı olacak. Bu iki sınırda da İsrail faktörüne dikkat etmek gerek. Biri Arap, Kürt, öteki Türk, ama fark etmiyor, burada ana unsur İsrail. Filistin konusu, Kürdistan’la birleştirilip, Kushner / Dahlan senaryosundaki gibi sonuçlanacak olursa, bu bölge Manevi açıdan, ve kıyamet Teolojisi açısından hayati bir önem taşırken, Azerbaycan konusu Chabat, Karay, Hazara projesi ile birleştirilince, Türkiye’nin sadece doğu sınırını kuşatan bir projeden öte, Ukrayna’dan başlayarak Kuzey sınırımızın yarıdan fazlasını içine alacak olan Siyonist bir komployla birleşince, Türkiye’nin sınırlarının en uzun kısmını teşkil edecek. Zaten batı ve Hatta Akdeniz’in bir bölümü Yunan kuşatması altında. İsrail kuşatması Türkiye sınırlarının %50sini kontrol eder duruma gelecek bu “Büyük İsrail projesi” ile. Yani bu iş sadece “Arz-ı Mev’ud” coğrafyası ile sınırlı değil.
Akdeniz’de sadece Kıbrıs adasının bir kısmı değil, Meis’de Yunan adası! Bu arada Türki devletler KKTC’yı değil, Kıbrıs’ta tek meşru yönetim olarak Rum yönetimi tanıyorlar.. “Ordular ilk hedefiniz Akdenizdir İleri” (!?) bu slogan şurada dursun, siz şuna bakın: Sevr madde 122 ya da Lozan madde 15. Madde, aynı hükümleri havi: “Türkiye, Astampalya, Rodos, Kalki, Skarpanto, Kazos, Piskopis, Misiros, Kalimnos, Leros, Patmos, Lipsos, Sombeki, İstanköy adaları ile Meis Adası ve bunlara bağlı adacıklar üzerindeki her türlü hak ve senetlerinden İtalya lehine feragat eder.” Yunanistan kara sularını daha önce 3 milden 6 mile çıkartmıştı, şimdi de 12 Mile çıkartmaya hazırlanıyor. O zaman biz Ege’de balık avlamaya bile çıkamayız. Plajda kumda oynarız.
Gelelim Azerbaycan konusuna, Biz ve İsrail, birlikte Ermenistan’a karşı Azerbaycan’a, Ermenistan’a karşı yardım etti ve Karabağ kurtuldu!? Biz böyle biliyorduk, ama başka bir iddia var, Ermenistan’ı saldırtanlar, kurtuluş senaryosunu da yazmışlardı. Azerbaycan’a İsrail de yardım edecekti. Öyle de oldu. Ermenistan’ın önce Rusya’dan kopartılıp, ABD, AB ve İngiltere üçgenine çekilecekti. Ukrayna ve Gürcistan’la birlikte Ermenistan’la AB arasında da bir yakınlaşma söz konusu olacaktı.
Bir yandan da CHABAT / HAZARA ve KARAY projesinin 3. Ayağının Bakü olması söz konusu idi. Türkiye merkeze alınırken, batıda KKTC’ye zaten CHABAT yerleşmişti bile. Türkiye’nin doğusunda Bakü olacaktı. Rothchiltler’in desteklediği Çin’den İngiltere uzanacak olan İpek yolu projesinde de Bakü’nün özel bir yeri vardı. Tabi, Bakü’nün İpek yolu projesi dışında Hazar Denizine kıyısı olması itibarı ile ayrı bir önemi var. İran’ın vurulması durumunda İki Azerbaycanın birleşmesi öncesi bugünkü Azerbaycan Cumhuriyetinin yüzölçümü 86.600 km2, nüfusu ise 8.5 milyon dolayındadır. İran’daki Azerilerin nufusu’nun yaşadığı bölgelerin Yüzölçümü Toplam, 122,620,47 km²; Nüfus 20-25 milyon gibi tahmin edilmektedir. Birleşik Azerbaycan’ın yüzölçümü bu durumda 210.000 km²’yi bulmaktadır. Toplam nüfusu ise 30 milyonu bulacaktır.
“İki devlet bir millet” sloganları ile Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Ham Petrol Boru Hattı’nın inşasına 2002’de başlandı. Proje 25.5.2005’de 1. Etabı tamamlandı. 13 Temmuz 2006’da da tamamlandı. 4 Haziran 2006: İlk petrol yüklü tanker, “British Hawthorn” adlı gemiyle Ceyhan’dan hareket etti. Boru hattı’nın Toplam Uzunluğu 1.768 km, (Azerbaycan Bölümü: 443 km, Gürcistan Bölümü: 249 km, Türkiye Bölümü: 1.076 km). Günlük Kapasite: 1 milyon varil. BTC Hattı’nın 2024 itibarıyla sahiplik payları şöyle: BP (İngiltere): %30,10, SOCAR (Azerbaycan): %25,00, MOL Group (Macaristan): %8,90, Equinor (Norveç): %8,71, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO): %6,53, Eni (İtalya): %5,00, TotalEnergies (Fransa): %5,00, Itochu (Japonya): %3,40, Inpex (Japonya): %2,50, ExxonMobil (ABD): %2,50, ONGC Videsh (Hindistan): %2,36..
Bu günlerde, Türkiye ile İsrail arasındaki görüşmelerin Bakü’de yapıldığını da not edelim.. Bu görüşmeler 3 kez tekrarlandı. Bu arada Karabağ savaşında İsrail’in getirdiği silahlar geri götürülmedi ve bugün resmen açıklanmasa da, ABD ve İsrail’in silah desteği sağladığı, Azerbaycanda 3 askeri tesis bulunmaktadır. Karabağ operasyonu ile hem Ermenistan Rusyadan ayrılmaya zorlanmış ve hem de İsrail Bakü’de kalıcı askeri üs imkanına kavuşmuştur.
İngilizlerin İstanbul, Musul, Bakü’deki varlığı Osmanlı dönemine dayanır. 19.YY’da Rothschild ailesi, Rusya‘da faaliyet gösteren Bnito adlı bir petrol şirketini aldıktan sonra Caspian and Black Sea Oil Company‘yi kurmuştu. Bu şirket, petrol taşımacılığında ilk defa tanker kullanımına başladı Aynı dönemde, İstanbul’da kurulan ve ilk kez bir şirkette TÜRK adının kullanıldığı şirket olan Türk Petrolün patronu Rothchild ailesi idi. Onun adına MUSUL ve BAKÜ petrolünü organize eden de Gulbankyandı. Gulbenkyan, 1890’ların sonlarında İngilizlerin yönlendirmesiyle 2. Abdülhamid’e sunduğu raporun ardından sultan 1904’ten itibaren bölgeden toprak satın alarak kişisel mülk edinmiştir. Gulbenkyan 1912 yılında kurulan Türk Petrol Şirketi‘nin (Turkish Petroleum Company) kuruluşunda aktif rol oynamış ve başlangıçta şirketin %25 hissesine sahip olmuştur. Daha sonra hisselerinin bir kısmını devrederek %5 hisseye sahip olmuştur; bu nedenle “Bay %5” olarak anılmaya başlanmıştır Bu vakfın kurduğu Partex şirketi, bugün hala, BP, Shell ve Mobil gibi büyük enerji şirketleriyle birlikte bu bölgedeki petrol şirketlerinde önemli bir paya sahiptir. Bugüne gelirken, Vallares ve Genel Energy 2011 yılında, Lord Nathaniel Rothschild ve eski BP CEO’su Tony Hayward, Vallares adlı bir yatırım şirketi kurarak halka arz etmişlerdir. Vallares, daha sonra Türkiye merkezli enerji şirketi Genel Energy ile birleşerek faaliyetlerini sürdürdü.. (SOCAR’la ilgili daha fazla bilgi Dipnot’da.
Ermenistana yapılan operasyonda İsrailin rolü bu arada ayrı ve önemli bir konu. Bu operasyon sırasında Azerbaycan’a ait Silk Way Airlines’a ait kargo uçakları, İsrail’in Ovda Havaüssü‘nden doğrudan Azerbaycan’a uçuşlar gerçekleştirmiştir. Bu uçuşlar, 2020 Karabağ Savaşı öncesinde artış göstermişti. Bazı uçuşlar, Azerbaycan’a ait kargo uçaklarının dönüş rotasında Türkiye üzerinden geçiş yapmıştır. Örneğin, Silk Way West Airlines’a ait bir Boeing 747-400 kargo uçağı, Tel Aviv’den Bakü’ya dönerken Türkiye ve Gürcistan hava sahalarını kullanmıştır. m27 Eylül 2020’de başlayıp 10 Kasım 2020’de biten savaşta Azerbaycan ordusu, Dağlık Karabağ ve çevresindeki yedi işgal altındaki bölgeyi geri aldı. En önemli gelişmelerden biri Şuşa şehrinin 8 Kasım 2020’de kurtarılmasıydı. 10 Kasım 2020’de Azerbaycan, Ermenistan ve Rusya arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıyla savaş sona erdi. Bu anlaşmaya göre Ermenistan, elinde kalan bazı bölgelerden de çekildi. 19 Eylül 2023’de ise Azerbaycan, Karabağ’da kalan Ermeni silahlı gruplarına karşı kısa süreli bir askeri operasyon başlattı. 24 saat içinde Ermeni güçler teslim oldu ve Azerbaycan Karabağ’ın tamamında kontrolü sağladı. Bu operasyonla birlikte Dağlık Karabağ’daki fiili Ermeni yönetimi de fiilen sona ermiş oldu.
İsrail’in Azerbaycan’a Askerî yardımları 2020 Karabağ savaşında başladı. İsrail, Azerbaycan’a uzun yıllardır savunma sanayii alanında silah ve teknoloji sağlayan bir ülke olduğu biliniyor. FlightRadar24 gibi açık kaynak uçuş takip sitelerinde, savaşın yoğunlaştığı günlerde İsrail’den Bakü‘ye doğrudan giden kargo uçaklarının rotaları görülebilir. Bu uçakların büyük bölümü Azerbaycan Hava Kuvvetleri’ne ait Ilyushin Il-76 tipi kargo uçaklarıydı. Türkiye bu savaşa doğrudan ve dolaylı lojistik destek ve siyasi destek, eğitim desteği verdi. Azerbaycan Türkiye ile savunma işbirliğini öne çıkartırken, arka planda İsrail’le yakın ve sıcak bir işbirliğine gitti.
Türkiye, bu süreçte Ermenistan’la da ilişkilerini geliştirmek için AB’nin desteklediği projeler kapsamında işbirliğine gitti. Yani böyle giderse, Kıbrıs Rum yönetimi ile Türk dünyasını buluşturan akıl, yakında Ermenistanla da bir yakınlaşmanın kapısını aralayacak. Bu kapsamda Türkiye ile Ermenistan arasında, Ocak 2023 itibarıyla, Türkiye ve Ermenistan arasında internet bağlantısı kuruldu.. Armenia-Turkey Normalization Process (ATNP) projesi yanında, Uluslararası Telekomünikasyon Şirketlerinin Katılımı ile gerçekleştirilen projelerde Türkiye de destek sağladı. Aynı dönemde Startup ve Girişimcilik Alanında İşbirliği, 2023 yılında, Türk ve Ermeni ICT (Bilgi ve İletişim Teknolojileri) şirketleri arasında işbirliği fırsatlarını değerlendirmek amacıyla İstanbul’da bir toplantı düzenlenmişti.
İsrail, Azerbaycan Gürcistan, Türkiye hattından Doğu Asya’ya ham petrol boru hattı öneriyor. İsrail’in hayata geçirmek istediği Ashelon-Eilat-İkinci Nefes boru hattı için şartların olgunlaşması bekleniyor. Bu pek dillendirilmese de, bir yandan Gazze dolayısı ile İsrail’e petrol akışının durdurulması istenirken İsrail, Uzak Doğu‘ya ham petrol taşıma köprüsü olmak istiyor. Doğudan batıya endüstriyel ürünler, batıdan doğuya petrol nakli için bir merkez haline gelme hayali aslında yeni bir hayal değil.. bu konu 2007’de gündeme gelmişti ilk olarak. Eilat-Aşkelon Boru Hattı Şirketi (EAPC), İsrail’deki altyapısını kullanarak, Ceyhan’dan gelen ham petrolü Doğu Asya’ya aktarmak için uluslararası bir girişime öncülük ediyordu. 2008 başında Enerji şirketleri ve uluslararası nakliye şirketlerinden oluşan bir konsorsiyum bu girişimi yönetecek ve 3 ay içinde bir mutabakat zaptı imzalanacaktı, ama olmadı.
O günkü haberlere bakılırsa, “Girişim, Ceyhan’da petrol depolamak için bir rezervuar inşasını ve Ceyhan limanında petrolü tankerlere yüklemek için altyapıyı gerektiriyordu. Maliyetin tahmini 300 milyon dolar’a ulaşması beklenirken, projenin finansmanı için Türk firmaları ve bir Hint enerji şirketiyle ortaklık görüşmelerinde son aşamaya gelinmişti.. EAPC yönetim kurulu, Aşkelon kıyı şeridindeki rezervuarın 80 milyon dolar maliyetle %20 genişletilmesini onaylamıştı. Fakat, siyasi süreç bu projenin hayata geçirilmesine imkan tanımadı. Bu bölgedeki gelişmeleri dikkatle takip edelim. Selam ve dua ile.
NOT: SOCAR Hakkında daha fazla bilgi için: Tabi bugün Azeri petrolünün Türkiye’deki en önemli şirketi SOCAR’dır. SOCAR Türkiye’nin Ortaklık Yapısı içinde, SOCAR Turkey Enerji A.Ş. bulunmaktadır. SOCAR Türkiye 2008 yılında Petkim’in %51 hissesini aldı, daha sonra Turcas’ın hisselerini de satın aldı. 2015 yılında Goldman Sachs, SOCAR Türkiye’nin %13 hissesine ortak oldu. SOCAR Türkiye’nin Aliağa’daki “STAR Rafinerisi” projesinde Turcas, başlangıçta %18,5 hisseye sahipti, ancak daha sonra bu hisseler SOCAR tarafından devralındı. TANAP (Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı) projesinde BOTAŞ ve BP ile ortaklık yapmaktadır. SOCAR’ın bu projedeki hissesi %58, BOTAŞ’ın %30 ve BP’nin %12’dir. Petkim’in %51 hissesi SOCAR Turkey Enerji A.Ş.’ye aittir. SOCAR Türkiye, bazı projelerde yerli firmalarla ortaklık yapmıştır. Rixos otellerinin sahibi Fettah Tamince, Fatih Baltacı ve Ramsey’in sahibi Remzi Gür ile çeşitli alanlarda iş birliği yapılmıştır.
mirathaber