24 Temmuz 1923 yılında imzalanan Lozan antlaşmasının üzerinden tam 86 yıl geçti. Bazı çevreler 86 yıldır, İsmet İnönü tarafından imzalanan Lozan Antlaşması'nın "zaferle" sonuçlandığını iddia etse de, Lozan'da bir "hezimet" yaşandığı, tüm dünya tarafından biliniyor. Çünkü Türkiye; sadece Kerkük, Musul ve Süleymaniye'yi değil, Kıbrıs ve Ege'deki 12 Adaları da Lozan'da verilen tavizlerle kaybetti. Lozan anlaşmasının müzakere zabıtları 12 Ada'nın hiç müzakere masasına getirilmediğini gösteriyor.

Lozan Antlaşması, İsviçre'nin Lausanne (Lozan) şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika, SSCB ve Yugoslavya Özgürlük Ülkesi temsilcileri tarafından, Lozan Üniversitesi'nin bir salonunda imzalandı.

Türk halkı; emperyalist ve işgalci Batı ülkelerine karşı en büyük mücadeleyi, Anadolu'da verdi. Binlerce şehit verilerek Kurtuluş Savaşı'ndan zaferle çıkıldı. Ancak cephede kazanılan hakların pek çoğu İsmet İnönü ve Rıza Nur'un öncülüğündeki ekip tarafından Lozan'da anlaşma masasında kaybedildi.

ARMAĞAN: LOZAN KESİNLİKLE ZAFER DEĞİLDİR
Yıldönümü münasebetiyle Lozan Anlaşması'nı Vakit'e değerlendiren tarihçi Mustafa Armağan, Lozan antlaşmasına ideolojik değil de, tarihi açıdan bakıldığında kesinlikle zafer olmadığını söyledi. Armağan Lozan'da Batı Trakya'nın, Musul'un, 12 Ada'nın yok olduğuna dikkat çekerek; "Patrikhane taş gibi yerinde duruyor, Yunanlılara bir kuruş tazminat ödetememişiz, bu nasıl bir zafer?" diye sordu. Lozan'la bir imparatorluğun resmen tasfiyesine imza atıldığını ifade eden Armağan; "Demişiz ki, Sudan'daki, Mısır'daki, Libya'daki... Haklarımızdan ebediyen vazgeçiyoruz. Peki, sonradan 'biz Osmanlı'dan koptuk, bizim onunla hiçbir alakamız yoktu' diyenler, Osmanlı'nın tasfiyesini içeren bu maddeleri imzalarken neredeydiler? Hangi yetkiyle imzaladılar bunu? Lozan üzerindeki yasal baskı kalkmadıkça bazı meseleleri rahatça tartışamayacağız" dedi.

TOPRAKLARIMIZ GİTTİ, MASA BİZE KALDI!
Türkiye'nin ağır kayıplar vermesine yol açan Lozan Antlaşması'nın imzalandığı tarihi masa 11 Kasım 2008 tarihinde Ankara'ya getirilmişti. Resmi bir ziyaret için Türkiye'ye gelen İsviçre Konfederasyonu Başkanı Pascal Couchepin, bu masayı Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'e teslim etti. Üç ayaklı masa Türkiye'nin sahipliğine geçmiş oldu. Bu masa, hezimetin sembolü oldu.

LOZAN'DA KAYBETTİKLERİMİZ
Lozan anlaşmasında kaybettiklerimiz şöyle:
- 1920-1922 arasında Yunanistan'a karşı verilen İstiklal Harbi'nin galibi olarak Yunanistan'dan tek kuruş savaş tazminatı alınamadı.
- Misak-ı Mili sınırları içindeki Musul, Kerkük ve Süleymaniye İngilizlere, Hatay Fransızlara bırakıldı.
- 12 Ada İtalyanlara, İmroz, Bozcaada ve Tavşanlı Adaları dışındaki bütün Ege adaları Yunanistan'a, 1571'den beri Türklere ait olan Kıbrıs, İngiltere'ye verildi.
- 1923'ten itibaren 6 sene boyunca Türkiye, Dış Ticaret yönetimine müdahale edemedi ve bu süre içerisinde Avrupa'nın açık pazarı haline getirildi. Türkiye'nin Lozan'da tam bağımsızlığına kavuştuğu iddia edilirken, ağır bir borç altında bırakılarak yabancı şirketlere imtiyazlar verildi ve tam bağımsızlık bir kenara itilerek Batı bloğunda yer almaya zorlandı.

Hüseyin Kulaoğlu - Vakit