Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci resmi temaslarda bulunmak için dün akşam İran'ın başkenti Tahran'a gitti. 

Bakan Zeybekci bu sabah saatlerinde İran Sanayi Maden ve Ticaret Bakanı Muhammed Rıza Nimetzadi ile bir araya geldi. İki bakan yerel saatle 10:00'da 20 dakikalık ikili görüşme gerçekleştirdi. Daha sonra İran Ekonomi Bakanlığı fuar merkezinde heyetler arası görüşmeye geçildi. Yaklaşık 2 saat süren toplantıda birçok ekonomik sorun ele alındı.

İLK MADDE TERCİHLİ TİCARET ANLAŞMASI

Toplantı, 1 Ocak'tan itibaren yürürlüğe girecek olan tercihli ticaret anlaşmasının hazırlık görüşmesi olarak başladı. Anlaşmadaki eksikliklerin giderilmesine çalışılacağı ifade edildi.

11 yıllık bir çalışma sonrası hazırlanan anlaşma Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın başkanalığı sırasında yaptığı İran ziyaretinde kararlaştırılmıştı. Bakanlar İran ve Türkiye meclislerinin geçtiğimiz süreçde bu anlaşmayı onayladığını ifade etti.

Zeybekci, anlaşmayı denetlemek için iki taraftan da her ay anlaşmadaki sorunları araştıracak ve raporlar sunacak uzmanların çalışacağını belirtti. Bakanlar yıl sonunda anlaşmaya yeni maddeler ekleneceğini ifade etti.

GÜMRÜK GERÇİŞLERİNDEKİ SORUNLAR

Gümrük konusunda bazı sorunların olduğu, özellikle geçişler için İran Ulaştırma Bakanı Mahmud Vaizi’nin Türkiye ziyareti sırasında bu sorunların halledileceği belirtildi.

Heyetler arası toplantının ardından düzenlenen basın toplantısında da aynı konuya değinen Zeybekci, 30 milyar dolar hatta 50 milyar dolar hedefler koyan iki ülkenin şoförler ile tırlar ile ilgili sorunlarla uğraşmasının komik olduğunu belirtti. Bir İranlı gazetecinin sorduğu soruda İran’ın bu geçişlerden zarar ettiğini belirtmesi üzerine tam tersini düşünüyorum diyerek Türk tırlarının İran’dan mazot almasının İran için değil Türkiye için bir zarar olduğunu zira bizim tırlarımızın kullandığı mazottaki vergiyi alamamış olduklarını ifade etti.

Zeybekci sınır bölgelerindeki insanların birbirleri ile ticaretinin geliştirmesi gerektiğini belirtti.

ORTAK GÜMRÜK UYGULAMASI

Zeybekci, yine önümüzdeki süreç içerisinde ortak gümrük uygulamasına geçerek, iki tarafta da gümrük işlerinden vazgeçilip bir ülkenin yaptığı gümrük kontrolü ile geçiş yapan tır ve kamyonların diğer ülke kapısından da direkt geçmesi gerektiğini söyledi.

Bu uygulama teklifi İran tarafından da olumlu karşılandığı ancak bazı sorunları bulunuyor, gümrüklerdeki durumun iyileştirilmesi gerektiği belirtildi.

SERBEST TİCARET BÖLGESİ

Toplantının bir diğer gündem maddesi ise sınır bölgesine serbest ticaret alanı kurulmasıydı. İranlı bakan konuşmasında "Serbest ticaret alanının bir kısmı Türkiye'de diğer kısmı İran'da olması büyük bir sıkıntı olabilir. Böyle bir bölgenin İran tarafında kurulması hem doğalgaz hem elektrik gibi enerji ve hem de ulaşım bakımından daha ucuz olduğundan teşvik edici olacaktır" dedi. Bunun için ise Tebriz'e yakın bir bölgenin ayarlandığını burayı Türk tarafının da görmesi gerektiğini belirtti.

Zeybekci ise "Belki Türkiye İran'da, İran da Türkiye'de bir yatırım alanı kurabilir" ifadelerini kullandı. Zeybekci, Türkiye'nin de serbest ticaret bölgesi için Ağrı Doğu Beyazıt'da bir alan belirlediğini belirterek, İranlıların da burayı görmesini istedi.

Ekonomi Bakanı Zeybekci ayrıca, iki ülkenin de ticaret fuarlarının düzenlenmesine ağırlık vermesi gerektiğini belirtti.

ÜRÜNLERE UYGULANAN TARİFELER

Görüşmelerde, yarından sonra tarifeler konusunda büyük kolaylıklar sağlanacağı bilgisi verildi. Bu uygulama Türkiye'nin İran'dan ithal ettiği 125 ürüne kolaylık sağlanması, İran'ın da Türkiye'den aldığı 140 ürüne kolaylık sağlanmasını içeriyor.

Bir diğer konu ise aktif banka sistemiydi. İki ülke ticaretinde kendi para birimlerini kullanmaları ve bunun aracılığını sağlayacak da bir banka oluşturulması gündeme getirildi. İranlı bakan Nimetzade, İran'ın bazı özel bankaları ile birkaç devlet bankasına yaptırımların uygulanmadığını bu bankalar aracılığı ile ticaretin sağlanabileceği söylendi.

ZEYBEKCİ'DEN İRAN'A ELEŞTİRİ

Nihat Zeybekci İran'ı yetkililere de bazı eleştirilerde bulundu. Yaptırımların ağır olduğu dönemlerde sadece Türkiye'nin İran'ın yanında olduğunu o dönemde kimse ilaç satmazken Türkiye'nin İran'a ilaç sattığını ancak bazı yaptırımların hafiflemesinden sonra İran'ın kendilerine yaptırım uygulayan ülkelerden ilaç alımı yapmasının doğru olmadığını ve bunun bir açıklaması olmadığını söyledi.

Zeybekci ayrıca akaryakıt farkları dolayısı ile İran'ın vergi almasına da eleştiri getirdi. Bakan Zeybekci, İran dışında Azerbaycan Rusya ve Irak gibi birçok ülkenin yakıt fiyatının Türkiye'den düşük olduğunu ancak buna rağmen hiçbir ülkenin fiyat farkını istemediğini İran'ın da bu uygulamayı sonlandırması gerektiğini belirtti.

TÜRK TİCARET MERKEZİ

Nihat Zeybekci, İran'da şimdilik bir ticari ateşenin olduğunu, ancak bunun sayısını sekize çıkartarak ticaret içindeki sorunları daha iyi bir şekilde çözmek istediklerini söyledi. İran'da bir Türk ticaret merkezi kurarak burayı önemli bir merkez haline getirerek ticari sorunları daha rakat çözeceklerini, Amerika, Almanya, İngiltere, Güney Afrika gibi ülkelerde de Türk ticaret merkezi oluşturmak istediklerini belirtti ancak bunun ilkini İran'da açacaklarının da altını çizdi.

Daha sonra, Nihat Zeybekci İran İletişim Bakanı Mahmud Vaizi ile bir araya geldi.