Rus yanlısı "Çeçen yönetiminin başbakanı" Ramzan Kadirov"a bağlı güçler tarafından 17 Ağustos"ta Çeçenya"nın başkenti Caharkale"de kaçırılan gazeteci Elina Ersenoyeva"nın akıbetiyle ilgili sır perdesi aralanamazken basın camiasının olaya ilişkin tepkileri sürüyor. Rus ve uluslararası insan hakları örgütleri haftalık bağımsız gazete Chechenskoye Obshchestvo'nin (Çeçen Toplumu) muhabiri 26 yaşındaki Ersenoyeva'nın hayatından endişe ederken, Rus-Çeçen Haber Ajansı'ndan iki gazeteci ortak açıklama ile kaygılarını dile getirdi. Ajansın Yayın Yönetmeni Stanislav Dmitriyevsky ve İngilizce Bölüm Editörü Oksana Chelysheva'nın imzasını taşıyan bildiride, Ersenoyeva'nın Rus güçlerince öldürülen Çeçen lider Şamil Basayev'le gizlice evlendiği iddialarının kaçırılma olayını asla haklı çıkaramayacağını kaydetti.

İki gazetecinin açıklamasına göre, gazeteciliğin yanı sıra HIV virüsü ile mücadele için Çeçen Gençlik Enformasyon Merkezi ve UNICEF'le birlikte çalışan Ersenoyeva, kaçırılmadan bir gün önce güvenlik güçlerine mektup yazarak kendisinin ve akrabalarının Kadirov'un adamları tarafından baskı gördüğünü ve hayatından endişe ettiğini belirtmiş. Bu baskının da Basayev'i kastederek 'bir ay önce öldürülen Çeçen direnişçinin eşi olmasından kaynaklandığını' iletmiş.

'Stalin taktikleri'

Dimitriyevsky ve Chelsheva açıklamalarında şunları kaydetti: "Ajansımız Çeçen toplumu ile işbirliği içinde ve onların muhabirlerinin kaçırıldığı için çok endişeli ve öfkeli. Hatta kaçırılan muhabirin bir kadın olması bizi daha da çok kızdırıyor. Çeçen Cumhuriyeti Sivil Toplum Örgütleri Konseyi'ne bağlı Enformasyon Merkezi kaçırılan gazetecinin bir yıl kadar önce Şamil Basayev ile evlendiğini duyurdu. Bildiğimiz kadarıyla bu, güvenilir bir bilgi. Elimizdeki bir diğer güvenilir bilgide bu evliliğin gönüllü olmadığı. Bu doğrultuda, Ersenoyeva'nın biyografisinin onun güvenlik güçleri tarafından kaçırılması konusundaki endişelerimize en ufak bir etkisi yoktur. Kaçırma, kurbanla ilgili şüpheler dikkate alınmaksızın bir suçtur. Her şeyden önce bir kişiye 'herhangi bir suçluyla' akraba olduğu için baskı yapmak tamamen kabul edilemez. Bu hem Rus kanunlarına hem de uluslararası kanunlara aykırıdır. 'Düşmanının akrabası' ya da 'akraba katilinin eşi' gibi utanç verici Sovyet dönemi suçlamaları Stalin'in ölümünden sonra ortadan kalkmıştır.

Çeçen Lider Şamil 13 Temmuz'da özel

Rus birlikleri tarafından şehid edilmişti.

İkinci olarak, eğer güvenlik güçleri birinden herhangi bir suç grubu ile alakası olduğundan şüpheleniyorlarsa onu mevcut prosedürlere uygun bir şekilde tutuklayabilirler. Bu kişinin tüm ulusal ve uluslararası kanunlar tarafından garantilenmiş kendini savunma hakkı vardır.

Elina Ersenoyeva

Bununla birlikte, bu olayda güvenlik güçleri, bu prosedüre uymadılar. Güvenlik güçleri, Çeçenya'da her zaman olduğu gibi, kanunları uygulamamayı tercih etti. Bu, kurbana şiddet uygulanması, işkence yapılması, uydurma suçlarla suçlanması ve hatta kurbanın öldürülmesi anlamlarına gelebilir. Ayrıca Ersenoyeva'nın biyografisinin Çeçenya'daki tek gerçek bağımsız gazete olan Çeçen Toplumu'na baskı yapmak için kullanılabileceğinden de endişeleniyoruz. Editörler ile işbirliği içerisinde olduğumuzu belirtiyor ve Çeçen Toplumu çalışanları ve yayın yönetmeni Timur Aliyev'e destek çağrısı yapıyoruz. Rus makamlarının Ersenoyeva'nın kaçırılması ile ilgili acilen etkili bir soruşturma başlatılması, yasadışı faaliyete katıldığı konusunda bir delil yoksa, hemen serbest bırakılması, bir delil varsa yasal suçlamaların yöneltilmesi, akrabalarına nerede olduğuna dair bilgi ve anayasal haklarının korunacağına dair garanti verilmesi ve kaçırmadan sorumlu kişilerin cezalandırılmaları çağrısında bulunuyoruz."

CJP'den Rusya'ya ve Rusya yanlısı Çeçen yönetime tepki

Merkezi ABD'nin New Yok kentinde bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ), haftalık "Chechenskoye Obshchestvo" (Çeçen Toplumu) gazetesinin kadın muhabiri Elina Ersenoyeva'nın Rusya Cumhuriyeti'nin güneyindeki Çeçenistan'da kaçırılmasından endişe duyduğunu bildirdi. Gazetenin Grozni muhabiri Elina Ersenoyeva'nın (26) yüzü maskeli kişilerce 17 Ağustos'ta yengesiyle birlikte kaçırıldığını duyuran CPJ, yengesinin zarar görmeden birkaç saat sonra serbest bırakıldığını ancak gazetecinin halen grubun elinde olduğunu açıkladı.

Sosyal meseleleri yazıyordu ve tehdit ediliyordu

CPJ'ye açıklama yapan gazetenin editörü Timur Aliyev, gazetecinin tam olarak niçin kaçırıldığı konusunda açıklama yapmak için henüz erken olduğunu söyledi. Aliyev, Ersenoyeva'nın sosyal sorunlar ve Çeçenistanlı mültecilerin zor durumu hakkında araştırma yapan bir gazeteci olduğunu bildirdi. Gazetenin kaçırılmadan ön yazdığı son haberi ise Grozni Cezaevi'ndeki koşullarla ilgili oldu.

CPJ örgütünün yerel medyaya dayandırdığı habere göre, gazeteciyi kaçıranlar, ona 17 Ağustos akşamı annesini cep telefonundan aramasına izin verdiler. Konuşmasında gazeteci, aynı gün serbest bırakılmayı umduğunu söylüyor. Aile, Ersenoyeva'dan başka bir şey duyamadığı gibi cep telefonu kapatıldığı için onunla temas da kuramıyor.

Kaçırılmadan iki gün önce gazeteci, Uluslararası Helsinki Derneği ve Rusya İnsan Hakları Merkezi Demos'a bir mektup göndererek, Mart başında kendisi, annesi ve iki erkek kardeşinin Kremlin'in denetiminde olan ve Çeçenistan Başbakanı Ramazan Kadirov'un üyelerini atadığı bir güvenlik birliği olan Kadirovsty'nin tacizlerine maruz kaldıklarını yazdı. Bu birliğin bir bölümü Çeçenistan İçişleri Bakanlığı'na dahil edilirken, sivil halkın sertliği nedeniyle korktuğu geri kalan bölümü milis güçleri temsil ediyor.

CPJ: Baskı, bürokratik olandan ölüme kadar

Kuzey Kafkasya'daki insan hakları ihlallerinin Rusya medyasında güç bela izlenebildiğini bildiren CPJ, Rusya'daki üç ulusal TV kanalının da Çeçenistan'daki haberleri nadiren yansıttıklarını ve devletin yansıtılmasına izin vermediği durumları yayımlamalarının cesaret istediğini duyurdu. Bu tür yayınların beraberinde bürokratik taciz, yayın kuruluşuna kilit vurulması ve siyasi davaları getirdiğini bildiren CPJ, bazı durumlarda bu bölgede araştırma yapan habercilerin de kaçırıldığını da kaydetti. Rusya yetkilileri, Temmuz 2003'te İnguş Cumhuriyeti'nde kaçırılan AFP muhabiri Ali Astamirov'u hala araştırıyor.

Ajans Kafkas