Atom Enerjisi Başkanı Muhammed El Baradey"in imzasını taşıyan rapora göre, İran nükleer faaliyetlerini askıya almadığı gibi son zamanlarda küçük miktarlarda uranyum zenginleştirmeye başladı.

Raporda, İran"ın Güvenlik Konseyi"nin taleplerinin hiçbirine yanıt vermediği ve ajansla işbirliği yapmadığı da vurgulandı.

Tahran ise raporun ajansla tam işbirliğini ortaya koyduğunu savundu.

ABD"nin Birleşmiş Milletler Temsilcisi John Bolton, nükleer faaliyetlerini askıya almayan İran"a yaptırım uygulanması gerektiğini söyledi.

Bolton, öncelikle İran"ın başmüzakerecisi Ali Laricani ile Avrupa Birliği Temsilcisi Javier Solana"nın gelecek hafta yapacağı görüşmeden çıkan sonucun bekleneceğini belirtti.

Güvenlik Konseyi, İran"a uranyum zenginleştirme faaliyetlerini durdurması için 31 Ağustos"a kadar süre vermişti.

BOLTON: İRAN, ULUSLARARASI TOPLUMA KARŞI GELİYOR


ABD"nin BM Daimi Temsilcisi Büyükelçi John Bolton, İran"ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini askıya almayarak uluslararası topluma karşı geldiğini söyledi.

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu"nun (UAEK) İran"ın nükleer programıyla ilgili hazırladığı raporu BM Güvenlik Konseyi"ne göndermesinin ardından gazetecilere bir açıklama yapan John Bolton, raporun, ABD Başkanı George W. Bush"un da söylediği gibi İran"ın uluslararası yükümlülükleri yerine getirme noktasında tehditkar bir tutum içine girdiğini ve 1696 sayılı BM kararına uymadığını kanıtladığını bildirdi.

Bolton, raporun bir kez daha UAEK"nın yıllar boyu süren çalışmalarına karşın İran"ın nükleer programının barışçıl olduğunu teyit edemediğini belirterek, İran"ın nükleer silah üretme peşinde olduğunu hem istihbarat bilgilerinin hem de kamuya açık diğer raporların gösterdiğini vurguladı.
Bolton, "Rapora göre İran, BM"nin 1696 sayılı kararına karşın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini askıya almamış ve hatta bu faaliyetlerini hızlandırmıştır. Ayrıca rapor İran"ın hala UAEK ile işbirliğine yanaşmadığını ve denetçilerin işlerini yapmasını engellediğini bildirmektedir. İran"ın gerçekten barışçıl bir nükleer programı varsa, o zaman bu tutumunu anlamak mümkün değildir" diye konuştu.

Bolton, İran"ın uranyum zenginleştirme faaliyetlerini askıya almayarak uluslararası topluma karşı geldiğini ve rapora göre Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması"nı (NPT) çiğnediğini belirterek, "İran, nükleer silah üretme gücüne erişmek istemektedir" dedi.

Bir soru üzerine Bolton, İran"ın son derece kompleks teknoloji gerektiren uranyum zenginleştirme çalışmalarını, karşılaştığı tüm zorluklara karşın inatla sürdürdüğünü dile getirerek, uranyum metalinin nükleer silah üretiminde kullanıldığını söyledi.

Çin ve Rusya"nın İran"a karşı alınması düşünülen yaptırımlar konusunda nasıl ikna edileceklerini soran bir gazeteciye Bolton, iki ülkenin dışişleri bakanlarının daha önceden İran faaliyetlerini askıya almazsa yaptırım uygulanacağı konusunda diğer 4 ülkenin dışişleri bakanlarıyla birlikte taahütte bulunduklarını anlattı.

BOLTON: "SOLANA-LARICANI TOPLANTISINI BEKLİYORUZ"
Bolton, İran"a ne tür yaptırımlar getirilmesinin düşünüldüğü ve bunun için ne zaman harekete geçileceğiyle ilgili bir soru üzerine, AB Yüksek Temsilcisi Javier Solana"nın gelecek hafta ortasında Nükleer Başmüzakereci Ali Laricani ile görüşmesinden önce BM"de bir gelişme olmayacağını kaydetti.

Bolton, "Bakalım o toplantıdan sonra ne olacak. Ancak ABD"nin bu konuda (yaptırımlar konusunda) epeydir bazı düşünceleri var" dedi. Bolton,yaptırımların, uygulandıkları devletlerin politikaları üzerinde çok etkili olabileceğini vurguladı.

"OYBİRLİĞİNE İHTİYACIMIZ YOK"
Yaptırımlarla ilgili başka bir soru üzerine Bolton, "BM Güvenlik Konseyi"nde bir kararın oybirliğiyle alınması, elbetteki siyasal açıdan istenen bir durumdur. Ancak ABD olarak bunun şart olduğuna inanmıyoruz, çünkü burası Milletler Cemiyeti (League of Nations) değildir ve BM"nin kurucuları Milletler Cemiyeti"nin işleyememesinde etkili olan oybirliği kuralını reddetmişlerdir. O yüzden oybirliğine ihtiyacımız yok" diye konuştu.

ABD, BM Güvenlik Konseyi"nin 5 daimi üyesi ABD, Rusya, Fransa, İngiltere ve Çin"in yanısıra Almanya"nın, İran"ın nükleer dosyasıyla ilgili olarak 7 Eylül Perşembe günü Almanya"nın başkenti Berlin"de buluşacağını doğruladı.

ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Sean McCormack, ABD Dışişleri Bakanlığı"nın 3 numaralı ismi olan Nicholas Burns"ün, 7 Eylül"de Avrupa"ya gideceğini belirttiği açıklamasında, Burns"ün İngiliz, Fransız, Alman, Rus ve Çinli meslektaşlarıyla görüşeceğini söyledi.

ÇİN VE RUSYA YAPTIRIMA KARŞI
ABD bu aşamadan sonra İran"a yaptırım uygulanmasını istiyor. Ancak Güvenlik Konseyi"nde veto yetkisine sahip olan Çin ve Rusya, bu seçeneği devreye sokmak için erken olduğu görüşünde.

Çin ve Rusya ikna edilse bile, yaptırımların sembolik düzeyde kalması muhtemel.

ASKERİ OPERASYON ZOR
Kulislerde konuşulan senaryolara göre, ilk aşamada, İranlı yetkililere seyahat kısıtlamaları getirilebilir; İran kurumları ve yetkililerinin yurtdışındaki mal varlıkları dondurulabilir.

Sonrasında, daha geniş ölçekli ekonomik yaptırımlar ve İran"ın diplomatik alanda tecridi gündeme gelebilir. Askeri operasyon olasılığı ise, kısa vadede zor görünüyor.

Bu tehditlere karşılık İran"ın elinde önemli kozlar var. İran, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi anlaşmasından çekilebilir. Bu, Tahran"ın tamamen uluslararası denetim dışına çıkması demek.

İran"ın, batıya tepki olarak, uranyum zenginleştirme faaliyetlerine ivme kazandırması da olası.

PETROL KARTI
İran"ın elindeki bir diğer koz da petrol. Dünyanın 4"üncü büyük petrol ihracatçısı konumundaki İran, yaptırımlar karşısında batıya petrol sevkiyatını durdurabilir.

Gündemdeki bir diğer senaryoya göre ise Tahran yönetimi, Irak, Lübnan ve Filistin topraklarındaki militan gruplara destek vererek ABD"nin elini zayıflatabilir.