İsrail, İran Savaşında Kapasitesinin Zirve Noktasına Ulaştı mı?
Amerikalı analistler arasında, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun İran'la savaşın son gününde ABD Başkanı Donald Trump'ı arayarak savaşı durdurmasını istediği konusunda neredeyse tam bir fikir birliği bulunuyor. Saygın Amerikalı araştırmacı Dr. John Mearsheimer, Netanyahu'nun Trump'a savaşı durdurması için "yalvardığını" belirtiyor. Bu durum, İsrail'in İran'la 12 günlük savaşın sonunda "zirve noktası"na ulaştığını gösteriyor.
Carl von Clausewitz, ünlü eseri "Savaş Üzerine"de "zirve noktası" kavramını, askeri stratejide bir saldırının teorik ve pratik çerçevesi arasındaki sınırı tanımlamak için kullanmıştır. Bu kavram, askeri gücün operasyonlarını etkili bir şekilde yürütemediği veya savaşın maliyetinin beklenen faydalardan çok daha yüksek hale geldiği anı ifade eder. Savaş momentumunu sürdürmedeki başarısızlık; lojistik zorluklar, düşmanın gücü, düşmanı boyunduruk altına alamama gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. Bu faktörler askeri, sosyal, ekonomik veya bunların bir kombinasyonu olabilir.
Clausewitz, saldıran güç için en önemli hedefin, bu noktaya ulaşmadan önce savaş hedeflerine ulaşmak olduğunu belirtir. Buna karşılık, savunma gücünün stratejik hedefi, saldıran gücü hedeflerine ulaşmadan önce kendi zirve noktasına getirmektir. Böylece çatışmanın gidişatını savunmacının lehine çevirir ve savunmacı, savaşı askeri olarak kazanmasa bile direnişiyle zafer kazanmış olur.
"Zirve noktasını oluşturan kritik anın yanlış değerlendirilmesi, operasyonel başarısızlık gibi vahim sonuçlara yol açabilir. "Zirve noktası", sadece savaşın taktiksel ve operasyonel seviyeleri için değil, aynı zamanda bir devletin çatışmayı sürdürme veya uzun vadeli stratejik hedeflerine ulaşma yeteneği için de geçerlidir. Bu nokta, bir devletin gücünü gösterebileceği maksimum sınırı temsil eder.
İsrail'in İran Savaşı'ndaki Durumu
İsrail'e dönecek olursak, bu bağlamda sorulması gereken soru şudur: Netanyahu'nun İran'la savaşı durdurma talebi, İsrail'in savaşın 12. gününde "zirve noktası"na ulaştığını mı gösteriyor?
İsrail, taktiksel zaferler elde etse de askeri, ekonomik, siyasi ve diplomatik maliyetler ve kısıtlamalar, stratejik kapasitesinin sınırlarına yaklaştığını düşündürüyor.
Askeri Zirve: İsrail, hava üstünlüğü, hassas saldırılar ve güvenlik penetrasyonu konularında taktiksel ve teknolojik üstünlüğünü gösterdi. Ancak, İranlılar karşılık vermeye başladığında, savaş bir güç dengesine dönüştü ve İsrail'i yoran bir hale geldi.
Ekonomik Zirve Noktası: Amerikan raporlarına göre, savaşın maliyeti 6 milyar dolara (GSYİH'nin yaklaşık %1'i) ulaştı. Bu maliyetler, ekonomide dengesizliğe yol açarak İsrail'in uzun vadeli ekonomik dayanıklılığını tehdit ediyor. Sürekli savaşlar, mali istikrarı aşındırır ve gelecekteki büyümeyi olumsuz etkiler.
Sosyal ve Siyasi Zirve Noktası: Kamuoyu yoklamaları, halkın yaklaşık iki yıllık çatışmadan sonra ciddi bir yorgunluk hissettiğini gösteriyor.
Diplomatik Zirve Noktası: Küresel düzeyde, İsrail'in uluslararası alandaki izolasyonu artıyor. Suudi Arabistan ile normalleşme olasılığı azaldı ve birçok ülke İsrail'in İran'a yönelik saldırısını kınadı. Bu durum, İsrail'in diplomatik bir zirve noktasına ulaştığını gösteriyor.
Sonuç olarak, İsrail kısa vadede askeri başarı elde etse de, askeri, ekonomik, siyasi ve diplomatik alanlarda zirve noktasına yaklaşmasına (veya zaten ulaşmasına) neden olan ağır maliyetlerle karşı karşıya. Bu durum, uzun vadede askeri "geçici başarılarını" kalıcı siyasi hedeflere dönüştürme yeteneğini sınırlayan bir gerilemeye işaret ediyor.
Lübnan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Profesörü Laila Nicola