Din özgürlüğü söylemiyle hareket ederek, gençlerin İslami bilgilerden mahrum bir şekilde yetişmesini hedefleyen çevrelerin kendilerine örnek olarak aldıkları Avrupa’da din eğitimi, Türkiye’dekinden çok daha sıkı.

Birçok Avrupa ülkesinde din dersi zorunlu olarak okutuluyor.. Dini eğitim devlet tarafından çeşitli şekillerde destekleniyor. Laikliğin beşiği olarak gösterilen Avrupa’da din eğitimi, devletin desteği, kilisenin etkinliği ile sürdürülüyor. İşte ülke ülke Avrupa’daki din eğitimi…
Avrupa’nın birçok ülkesinde, İlk ve orta dereceli okullarda öğrenci, din dersi ya da ahlâk derslerinden birisini okumak zorundadır. Haftada iki saat olarak uygulanan ve dini cemaatlerin tayin ettiği görevlilerce verilen din derslerinin ücretlerini devlet öder. Dini cemaatler din derslerinin haftalık ders sayısını artırabilirler. Ancak bu durumda, devlet ek ders ücreti ödemez. Okullardaki din dersleri ile ilgili işleri, dini cemaatler düzenlerler. Anayasaya göre tanınmış dini cemaatler Hıristiyanların, Katolik, Protestan, Ortodoks, ve diğer mezhepleriyle birlikte, Müslümanlar, Museviler, Budistlerdir.
Almanya’da zorunlu eğitimin süresi 12 yıl. Bütün eyaletlerde, tüm öğrenciler için, zorunlu olan ilköğretim, temel eğitimin ilk basamağını oluşturuyor. İlköğretim kademesinde eğitim, genelde ilk dört sınıfı kapsayan ilkokullarda veriliyor. Bazı eyaletlerde ise bu süre altı yıla kadar uzuyor. Almanya’da halen yürürlükte olan kanunlara göre altı yaşını doldurmuş olan çocukların okula başlaması zorunlu. Genel olarak onsekiz yaşına kadar süren zorunlu eğitim, ilköğretim ve ortaöğretim basamaklarındaki çeşitli okullarda gerçekleştiriliyor. Almanya’da eğitim, eyaletlerin kendi kontrol ve denetimleri altında olmakla birlikte, eyaletler arasında, eşgüdüm, koordinasyon ve uyumu sağlayan bir komisyon bulunmakta. Almanya’da okullardaki din eğitimi ile ilgili uygulamaların temeli 1949 tarihine kadar uzanıyor. Anayasanın 7. maddesi uyarınca uygulamaların ayrıntıları eyaletlere göre farklılıklar gösterebiliyor. Anayasanın 7. maddesinin 3.fıkrasında ”Din dersi laik okulların dışında resmi okullarda mecburidir. Din dersi devletin denetim hakkına halel gelmeyecek şekilde kiliselerin temel ilkelerde anlaşması suretiyle verilir” denilmektedir. Ancak Berlin eyaletinde din dersi devletin değil, dini cemaatlerin kendi sorumlukları altında verilmektedir. Bremen eyaletinde ise bir nevi İncil tarihi bağlamında genel bir Hristiyanlık din dersi verilmektedir. Anayasa’ya göre, din dersi, kamu okullarında okutulan düzenli derslerden biridir ve sınıf geçmeye etkisi vardır. Devletin denetim hakkı çiğnenmeksizin din dersi, cemaatlerin ilkeleriyle uyum içinde verilir.14 yaşından itibaren din dersine girme kararını çocuğun kendisi verebilir. Özel istek üzerine öğrencilere ibadet dersi verilebiliyor. Müslüman Türk öğrencilerine de normal ders saatlerinin dışında ve seçmeli olarak din dersi verilebiliyor. Cemaatler, devlet ile uyum içinde bu dersin hedefleri ve içerikleri hakkında karar verirler. Devletin yetkisi ve cemaatlerin ortak sorumluluğunun birleşiminden çıkan sonuca göre, din dersi verecek öğretmenler devletin belirlediği öğretmenlik formasyonunu almalarının yanında, ilgili kilisenin de onayını almak zorundadır. Bunun anlamı, din dersi öğretmenin dersi verirken ilgili cemaat ile uyum içinde olması gereğidir. Son yıllara kadar din dersi deyince Katolik ve Protestan din dersleri akla geliyordu ama bu İslâm’ın din dersi olarak okullarda okutulmasıyla yıkılmaya başladı. Din dersleri mezhebe dayalı olarak yapılmaktadır. Din dersine katılmayan öğrenciler için eyaletlerin çoğunda başka bir ders konulmuştur. Bu dersin adı konusunda bir birlik yoktur. Bir çok eyaletlerde bu dersin adı “Ahlâk/Etik dersi” olarak geçmektedir. Bazı eyaletlerde ise bu derse, “Değerler ve Normlar”, “Felsefe”, “Ahlâk-Din Bilgisi” adı verilmektedir. Eyaletlerin çoğuna göre ahlâk dersi, din dersini seçmeyen öğrencilerin okuması zorunlu dersler arasında yer alırken, bazılarında tüm öğrenciler için zorunlu bir derstir. Almanya’da anaokullarının büyük bir bölümü Kiliselere aittir. Devlete bağlı anaokullarında da dinî motifler sürekli kullanılmaktadır. Üniversite seviyesinde din öğretimi, devlet üniversiteleri içinde bulunan Katolik ve Protestan bölümleri olmak üzere ilâhiyat fakültelerinde yapılmaktadır. Bunun yanında Kiliselere bağlı yüksek okullar ve akademi adı verilen halka yönelik okullar da bulunmaktadır.

FRANSA AYKIRI ÜLKE
Avrupa’da okullarda din dersinin verilmediği tek ülke Fransa. Bu ülkede zorunlu eğitimin süresi 10 yıldır ve 6-16 yaşları arasındaki dönemi kapsamaktadır. Yasaya göre zorunlu eğitim 6-11 yaş arası ilköğretim, 11-16 yaş arası ortaöğretim birinci devre olmak üzere iki döneme ayrılmaktadır. Fransa’da ilkokullar belediyeler tarafından kurulmakta ve yönetilmektedir. Genel sorumluluk devlet adına Milli Eğitim Bakanlığı’nındır. Bakanlık eğitimin genel amaçlarını belirlemekte, eğitim programlarını hazırlamakta, öğretmenleri yetiştirmekte ve okulun genel giderlerini üstlenmektedir. 1983 yılından bu yana ilköğretim okullarının merkeziyetçi yapıları ortadan kaldırılarak yerel yönetimlere devredilmiştir. Öğrenci sayılarının yeterli olmadığı küçük yerleşim birimlerinde birleştirilmiş sınıflarda öğretim yapılmaktadır. 6-11 yaşları arasındaki çocukların devam ettikleri ilköğretim kendi içinde üç devreye ayrılmaktadır. Fransa, resmen laik bir ülke olduğunu söyleyen bir ülkedir ve halkının çoğunluğu Katoliklerden oluşmaktadır. Ülkedeki okullarda din eğitimi verilmemekte, onun yerine “Ahlâk ve Yurttaşlık Bilgisi” dersi konulmaktadır. Ancak ülkede, din eğitim ve öğretimini yasaklayan herhangi bir anayasal hüküm yoktur. 1904’te devlet okullarında orta öğretim programlarından din dersleri kaldırılmıştır. Ancak özel okullarda yapılan din eğitimi devam etmiştir. Özel okul açma serbestisi vardır. Kilise okulları da devlet yardımı almaktadır. Kiliseler okul dışında her yaştan isteyen vatandaşlara dinî kurslar düzenlemektedir. İlkokul öğrencilerinin yaklaşık % 40-45’i Katolik din eğitimi almaktadır.

DANİMARKA EVANGELİST DİN EĞİTİMİNİ DESTEKLİYOR
Danimarka’da zorunlu eğitim 9 yıldır ve 7-16 yaşları arasındaki süreyi kapsamaktadır. Eğitim sisteminde ilkokul ve ortaokul birlikte yer almaktadır. Temel eğitim 7-13 yaşlarını kapsamakta ve 6 yıl süren ilk devreyi oluşturmaktadır. 14-16 yaşları arasını kapsayan ikinci devre ise 3 yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Danimarka’da ilköğretim belli standart ve koşullara uymak şartı ile devlet okullarında, yerel okullarda ve özel okullarda gerçekleştirilmektedir. Devlet okullarında öğretim ücretsizdir. Özel okullarda ise ücretlidir. Ancak devlet özel okullara önemli ölçüde finansal destek sağlamaktadır. 1953 tarihli Danimarka Anayasa’sının 4. maddesine göre, Evangelik Lüteryen inancı, resmî din olup, devlet tarafından desteklenmektedir. Ülkede, din dersi ilköğretim okullarının 1-9. sınıflarında “Hristiyanlık”, 10. sınıfta ve liselerde “Din Bilgisi” adı altında okutulmaktadır. Dersin programı Eğitim Bakanlığı tarafından yapılmaktadır. Din dersleri, herhangi bir Hıristiyan mezhebine göre değil, daha geniş bir zeminde verilmektedir. Danimarka anayasasının 6. maddesinde, Kral’ın Lutherci kilisenin bir üyesi olduğu açıkça belirtilmekte, bu da Danimarka’nın dine verdiği önemi göstermektedir.

Hüseyin Danışment / Vakit