Bu makalemizde Malulen emekli olma şartlarını ve Malulen emeklilik ile engelli emekliliği arasındaki farkları ele alacağız. Öncelikle şu hususa dikkat çekmek isteriz; Çalışanların malulen emekli olabilmesi için, sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra en az % 60 oranında çalışma gücü kaybına uğramış olması gerekmektedir. Bu husus 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25. Maddesinde açıklanmıştır. 

          Kimler Malûl Sayılır

Sigortalının veya işverenin talebi üzerine Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularının sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, 5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün veya iş kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma gücünün en az % 60'ını, (c) bendi kapsamındaki sigortalılar için çalışma gücünün en az % 60’ını veya vazifelerini yapamayacak şekilde meslekte kazanma gücünü kaybettiği Kurum Sağlık Kurulunca tespit edilen sigortalının, malûl sayılacağı hükme bağlanmıştır.  

5510 sayılı Kanunun 4. Maddesinde Sigortalı sayılanlar sıralanmış olup özet olarak;

a)  Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, 

b) Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan;

    1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlar,

    2)  Gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlı olanlar,

    3) Anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları, diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları,

    4)  Tarımsal faaliyette bulunanlar,

c)  Kamu idarelerinde;

    1) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar,

    2) Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 86 ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar, sigortalı sayılırlar denmektedir.

Kısaca; Kanunun 4. Maddesinin ( a ) bendinde sayılanları SGK’lı, ( b ) bendinde sayılanları BAĞ-KURLU ve ( c ) bendinde sayılanları da Kamuda çalışan memurlar olarak özetleyebiliriz.   

Malulen Emeklilik ile Engelli Emekliliği Arasındaki Fark

Çalışanların Malulen emekli olabilmesi için; Sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra en az % 60 oranında iş kaybına uğramış ve malul duruma düşmüş olduğu Kurum sağlık Kurulu kararıyla tespit edilmesi gerekmektedir. Kurum Sağlık Kurulu, 03.08.2013 tarih ve 28727 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Maluliyet Tespiti İşlemleri Yönetmeliği ve Yönetmelik ekinde bulunan EK 1 sayılı Hastalık listesini göz önünde bulundurarak verir.

Engelli emekliliği ise; Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayanlar ile

Çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının; % 40 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılanlar engelli emekliliği hakkından yararlanabilirler.

Malulen emeklilik ile engelli emekliliği arasındaki bir diğer farkta;

Malulen emekli olanlar, tekrar çalışmaya başladıklarında emekli aylıklarını alamazlar. Çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme gününde emekli aylıkları kesilir.

Engelli olarak emekli olanlarda ise, bunlar tekrar çalışabilirler. Aylıklarının kesilmemesi için yazılı istekte bulunanların yaşlılık aylıklarının ödenmesine devam edilir. Bunlardan, almakta oldukları aylıklarının % 15’i oranında sosyal güvenlik destek primi kesilmek şartıyla çalışmaya devam edebilirler.

Malul ve Engelli Emekliliğinde Süre

Malullük Emekliliği için: 

İlk defa sigortalı olduğu tarihten sonra meslekte kazanma gücünü  yüzde 60 ve üzerinde kaybetmiş olmak ve 10 yıl süreli sigortalı, 1800 gün prim ödenmiş olması,

Çalışanın bakıma muhtaç olması halinde ise sigortalılık süresi aranmaksızın 1800 gün prim ödenmesi gerekmektedir.

Engelli emekliliği için:

 1-Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce yüzde 60 ve daha fazla oranda hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayanlara, en az on beş yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.

2-Yetkili sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;

a) Yüzde 50 ilâ yüzde 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,

b) Yüzde 40 ilâ yüzde 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün, Prim bildirilmiş olanlar, herhangi bir yaşa bağlı olmadan engelli sıfatıyla erken emeklilik hakkından yararlanabilirler.  Ama yukarıda sayılan şartlar 01.01.2015 gününden sonra işe girenler için geçerlidir.

5510 sayılı kanunun ek ve geçici maddeleriyle engelli emekliliğine kademe getirilmiştir. Buna göre;

01.10.2008 ile 01.01.2015 tarihleri arasındaki kademe aşağıdaki tabloda olduğu gibidir.

01.10.2008 gününden önce işe girmiş eski SSK’lılarda geçiş süreci