İsviçre'nin Lozan kentindeki nükleer müzakereler bir gün daha uzatılırken, İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi, "Büyük ilerleme sağlandı, güneşin doğuşu yakın" ifadelerini kullandı.

ABD yönetimi ise, ilerleme olduğunu açıklamasına rağmen, müzakerelerin tıkanması halinde masadan çekilebileceği uyarısı yaptı.

Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest, günlük basın brifinginde, gazetecilerin, çerçeve anlaşması için belirlenen süre salı günü dolmasına rağmen, Lozan kentinde devam eden nükleer müzakerelere ilişkin sorularını yanıtladı.

"Görüşmeler verimli olmaya devam ediyor ve müzakerelerde ilerleme kaydediliyor" diyen Earnest, görüşmeler verimli geçse de uluslararası toplumun aradığı spesifik, somut taahhütlerin İran tarafından henüz verilemediğine dikkati çekti.

Earnest, "görüşmeler olumlu seyrederken bugün de geç saatlere kadar bir anlaşmaya varılamaması durumunda müzakerelerin yarın veya sonrasına uzaması ihtimaline" yönelik soru üzerine, toplantıların verimli olması halinde, görüşmelerin birdenbire sonlandırılmasını doğru bulmadıklarına yönelik pozisyonlarının değişmediğini kaydetti.

Earnest, "Eğer görüşmelerin durduğu fikrine kapılırsak, o zaman evet, ABD ve uluslararası toplum görüşmeleri terk etmeye hazır durumda. Çünkü bizim ne tür taahhütler beklediğimiz net" diye  konuştu. 

"Bunlar ucu açık müzakereler değil" ifadesini kullanan Earnest, görüşmelere yeterli zaman ayrılmasının önemli olduğuna inandıklarını, dolayısıyla da keyfi ve keskin bir nihai zaman belirlemek istemediklerini bildirdi.

Earnest, ABD Başkanı Barack Obama’nın da hem dün hem bu sabah Lozan’daki görüşmelere ilişkin bilgilendirildiğini söyledi. 

Fabius Lozan'a döndü

Nükleer müzakerelerden dün gece ayrılan Fransa Dışişleri Bakanı Laurent Fabius, görüşmelere tekrar katılmak için İsviçre'nin Lozan kentine geldi. 

Basın mensuplarına kısa bir açıklamada bulunan Fabius, İran ile nükleer programına ilişkin varılacak anlaşmanın "sağlam" ve "doğru" bir anlaşma olması gerektiğini ifade etti. 

Görüşmelere gece boyunca devam edeceklerini dile getiren Fabius, "Bitiş çizgisine birkaç metre kaldı ancak son her zaman en zor olanıdır" yorumunda bulundu. 

Almanya Dışişleri Bakanı Frank Walter Steinmeier de İran nükleer görüşmelerinde bu akşam yeni önerilerin olacağını ve anlaşmaya varmanın hala mümkün olduğuna inandığını kaydetmişti. 

Varılması hedeflenen ortak mutabakat ile tarafların üç ay daha görüşmelere yeni bir aşamada devam etmesi bekleniyor. İran'ın nükleer kapasitesiyle ilgili nihai anlaşma için belirlenen takvimde son tarih ise 1 Temmuz. 

Masadaki kritik konular

Batılı ülkeler İran’ın uranyum zenginleştirme oranını yüzde 5’in altında tutmasını istiyor. Yüzde 20 oranından daha yüksek oranla zenginleştirilmiş uranyum, nükleer silaha sahip olmanın başlangıç noktası olarak kabul ediliyor. Ancak etkili bir nükleer silaha sahip olmak için gereken oran yüzde 90

Uranyum zenginleştirme işleminin yapıldığı cihaz olan santrifüjler de diğer bir müzakere konusu. İran’ın elinde 10 bin adedi aktif olan 20 bin santrifüj var. Batı bunların sayısının 6500’i geçmemesini İran ise 9000’den az olmamasını istiyor.

Bir diğer anlaşmazlık da anlaşmanın süresiyle ilgili. Batı ülkeleri İran ile varılacak nihai anlaşmanın ülkenin nükleer programını en az 10 yıl kontrol altında tutmasını istiyor. İran ise 8 yılda ısrarcı.

İran, ayrıca, ABD, AB ve BM’nin uyguladığı yaptırımların tamamen kaldırılmasını istiyor. Tahran’ın öncelikli talebi enerji ve finans alanındaki yaptırımların durdurulması. Batı ülkeleri ise yaptırımların ağır ağır kalkmasını, önce askıya alınmasını daha sonra tamamen iptal edilmesini savunuyor. İlk etapta kaldırılması gündemde gelmesi beklenen BM yaptırımları.

İran'ın nükleer kapasitesiyle ilgili görüşmelerde daha önce nihai anlaşmaya ulaşılamamış, müzakereler 1 Temmuz 2015'e uzatılmıştı.

Kaynak: AA